رزماری
تیره گیاه:
خانواده نعناع
مشخصات گیاهی:
گیاه معطر بوتهای و پایا، با شاخههای بالارونده، که ارتفاع آن به 2 متر میرسد. برگها باریک با انتهائی بدون نوک و سوزنیشکل (نازک)، گلها به رنگ سبز تیره و به ندرت صورتی یا سفیدرنگ میباشد.
اندام دارویی:
برگها و گلهای گیاه اندام داروئی آن را تشکیل میدهد.
دامنه انتشار:
به صورت کاشته شده در تهرانو سایر استانهای ایران ، اصفهان ، فارس و ….
مهمترین ترکیبات شیمیایی :
مادۀ متشکلۀ اصلی برگ و سرشاخههای گیاه رزماری را روغن فرار تشکیل میدهد فارماکوپۀ گیاهی بریتانیا میزان روغن فرار رزماری را 1% حجم در وزن ذکر کرده است، ولی میزان روغن فرار این گیاه در نقاط مختلف دنیا بین 5/0 تا 5/2 درصد گزارش شده است عمدهترین ترکیبات موجود در روغن فرار گیاه را 1و8 ـ سینئول، بورنئو، کامفر ، بورنیل استات، آلفاپینن و بتا پینن تشکیل میدهند که بسته به شرایط جغرافیائی محل کشت گیاه، میزان و درصد هریک از این مواد متغیر میباشد. سایر ترکیبات طبیعی موجود در برگ و سرشاخههای گلدار رزماری شامل این دستهها میشود: فلاونوئیدها مانند جنکوانین و لوتئولین، اسیدهای فنلی مانند اسید رزمارینیک، دیترپنها، تریترپنها، تاننها، مواد تلخ، رزین، ساپونین، پروتئین، چربی، کربوهیدرات، فیبر، برخی املاح و ویتامینها.
خواص درمانی :
از رزماری به صورت خوراکی در درمان اضطراب، سردرد، میگرن، فشار خون، نفخ و بیاشتهائی و به صورت موضعی بعنوان مسکن موضعی در درمان دردهای عضلانی و بیماریهای روماتیسمی استفاده میشود. رزماری مقوی معده ، محرک هضم و ترشح معدی و صفرآور، کاهنده استرس ، تسکین سردرد ، ضد اسپاسم ، ضد سرطان ، ضد میکروب و ضد قارچ ،ضد ویروس ، ضد درد ، محرک رشد مو ، ضد حشره ، معرق و محافظ کبد می باشد. همچنین بعلت عطر و طعم مناسب در صنایع آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. روغن رزماری یک روغن محرک است و از نظر رایحه و اثر، گرم و نافذ میباشد. اثر محرک رزماری روی سیستم اعصاب مرکزی بسیار برجسته است. مصرف رزماری چون موجب سهولت ترشح و دفع صفرا میشود از این جهت از آن در بیماریهای یرقان و نارسائی اعمال کبد استفاده بعمل میآورند. مصرف رزماری در موارد ضعف عمومی، خستگی مفرط و بیحالی بیمار در دوران نقاهت مفید تشخیص داده شده است. در طب سنتی از رزماری به صورت خوراکی بعنوان پاک کننده ریه، مقوی مدر و ضدنفخ، ضد اسپاسم و معرق، تحلیل برنده بادها، دفع یرقان ، سوداوی و شکستن سنگ کلیه و مثانه و مجاری و به صورت موضعی بعنوان ضد التهاب و ضد درد کاربرد دارد.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی :مصرف رزماری در مقادیر بسیار بالا باعث سقط جنین ، کمای عمیق ، اسپاسم، استفراغ ، التهاب دستگاه گوارش، خونریزی مثانه ، آسیب شدید کلیه می شود. استنشاق گیاه ممکن است باعث تحریک و در موارد نادر ، اسپاسم در حنجره شود.مصرف موضعی ممکن است سبب تشدید اسپاسم نایژه ها شود.
آثار فارماکولوژیکی :
آثار ضد میکروبی گیاه و روغن فرار رزماری و تعدادی از مواد مؤثره این گیاه علیه میکروبهای زیر تأیید گردیده است استافیلوکوکوس اورئوس، استافیلوکوکوس آلبوس، ویبریوکلرا، اشرشیاکلی، لاکتوباسیلوس برویس، پسودوموناس فلورسنس، رودوتورولا گلوتینیس، کورینه باکتریا.
منابع:
فارماکوپه گیاهی ایران ،معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی
جعفرنیا،ساسان.خسروشاهی:راهنمای جامع و مصورخواص و کاربرد گیاهان دارویی ، چاپ سوم، مشهد ، انتشارات سخن گستر 1387.
صمصام شریعت ، ه : گزیده گیاهان دارویی . اصفهان ، انتشارات مانی 1386.
رحیمی نیا ، م : فرهنگ مصور گیاهان دارویی ، چاپ اول ، تهران 1387.
زرگری ع. گیاهان داروئی. تهران، انتشارات دانشگاه، 1369 (ج 4): 6 ـ 71.
زاهدی.ا. واژهنامۀ گیاهی. تهران: انتشارات دانشگاه 1373 : 158.
مظفریان و.ا. فرهنگ نامهای گیاهان ایران. تهران: نشر فرهنگ معاصر، 1375 : 158.
ژان ولنه ، ترجمه احمد امامی ، محمد رضل شمس اردکانی . گیاه درمانی ، درمان بیماریها توسط گیاهان . تهران: انتشارات سبز آرنگ 1383
هانس فلوک : گیاهان دارویی ، ترجمه:محمد رضا توکلی صابری ، محمد رضا صداقت.انتشارات روزبهان ، تهران (1371).
پايگاه اطلاع رساني پزشكان ايران www.irteb.com
بانک اطلاعات تخصصی گیاهان دارویی www.ihms.ir
مرکز تحقیقات گیاهان دارویی ssu.ac.ir
یک کامنت بذار